| Wat zijn twee observaties van de wereldbevolking? | 1. verschil in bevolkingsgroei - krimpt noordelijk halfrond; sterke groei zuidelijk halfrond;
2. verstedelijking - stedelijk netwerk - wereldeconomie patronen van samenleving verschillen |
| Welke factoren spelen een rol bij het geboortecijfer in postindustriële landen? | - focus op werk
- stijgende kosten
- trouwen?
- anticonceptie
- kritische kijk grote gezinnen |
| Wat valt er onder demografie? | = bevolkingsbeschrijving of het wetenschappelijke onderzoek van bevolkingsvraagstukken
- vruchtbaarheid
- mortaliteit
- bevolkingssamenstelling
- migratie |
| Wat houdt de demografische transitietheorie in? | = theorie die bevolkingspatronen aan het technologisch ontwikkelingsniveau van een samenleving relateert;
- vier verschillende ontwikkelingsfasen
1. pre-industrieel
2. vroeg-industrieel
3. industrieel
4. postindustrieel
> moderniserings- en afhankelijkheidstheorie |
| Wat houdt verstedelijking in? | = urbanisatie/ concentratie van bevolking in steden
- suburbanisatie: welvarende bewoners vertrekken
- gentrificatie: oude stadsbuurten veranderen in woon-werkmilieus jonge hoogopgeleiden |
| Hoe verhouden verstedelijking en geestelijke gezondheid zich tot elkaar? | stedelijke factoren: geluidsoverlast; slechte nachtrust; slechte prestatie; meer stress en (geld)zorgen; hogere sociale stress > verandering in hersenen (stressrespons)
- conclusie: landen waar >50-60% in de stad woont, kampen meer mensen met depressie, angststoornis of verslaving. |
| Welk onderscheid maakt Tönnies als het gaat over de verschillen tussen leven in plattelandsdorp en industriële metropool? | - gemeinschaft: hechte relatie op basis van familiebanden en traditie
- gesellschaft: sociale organisatie op basis van individueel eigenbelang
> steden: eigen behoefte centraal, geen gemeenschappelijke identiteit
> afname nauwe sociale betrekkingen - kortdurende, onpersoonlijke relaties |
| Welk onderscheid maakt Durkheim als het gaat over verstedelijking als een manier van leven? | - mechanische solidariteit - verbonden aan feodale agrarische samenleving met vastliggende standen, normen en waarden (sociale gelijkheid, groepsafhankelijkheid, verbondenheid, gelijkenis, samenleven)
- organische solidariteit - verbonden met moderne industriële maatschappijen, waarin mensen door arbeidsdeling hun voortbestaan kunnen regelen (individualisme, veel specialistische functies leiden tot afhankelijkheid, lotsverbondenheid) |
| Wat zijn voor- en nadelen van gentrificatie? | voor: economie van de wijk, betere scholen en andere publieke service, cultureel kapitaal, handhaving
na: verplaatsing van minderheidsgroepen en verstoring van sociale netwerken; the gentrifiers benefit while the gentrified suffer. |
| Welke conclusies kunnen getrokken worden uit de studie naar de verhouding van gentrificatie (indicator aantal coffeeshops) tot cijfers moord en beroving in veranderende buurten in Chicago? | - aantal moorden en berovingen is meestal hoger in achtergestelde zwarte buurten
- gentrificatie (vooral gemeten door coffeeshops) concentreert zich meestal in gebieden met hogere inkomsten met 'nieuwe', blanke bewoners
- weinig coffeeshops in zwarte wijken, zelfs bij daling moorden
> hoe groter het aantal coffeeshops in een buurt, hoe groter de afname van het aantal moorden en berovingen in diezelfde buurten. |
| Wat is sociale stratificatie? | een systeem waarmee een samenleving categorieën mensen rangschikt in een bepaalde hiërarchie
hierbij is ook van belang dat de mate waarin men van positie kan veranderen in die hiërarchie afhangt van de sociale mobiliteit |
| Hoe verhouden sociale ongelijkheid en de criminologie tot elkaar? | Spierenburg: streng strafklimaat
- machtsverschillen > wij gevoel onder midden- en hogere klasse
- eisen hard optreden tegenover criminelen uit de lagere klasse
- veel aandacht voor slachtoffers
- oververtegenwoordiging van bepaalde groepen in criminaliteit
- sommige groepen worden zwaarder gestraft (na de straf)
- politie richt zich sterk op groepen met hoge criminaliteitscijfers: etnisch profileren
- algoritmen met bias |
| Wat houdt de sociale (im)mobiliteit in? | 'ascription' vs. 'achievement' (afkomst versus prestatie)
- intergenerationeel: beroep vader op beroep zoon > statusverwervingsmodel Blau & Duncan = uitgangspositie > individuele bekwaamheid > bereikte positie |
| Wat zijn functies van sociale stratificatie? | - Davis-Moorethese: sociale stratificatie heeft een gunstige invloed op het functioneren van een samenleving
- ongelijke beloning is dan geen probleem: beloning moet samenhangen met de functionele betekenis van een positie (systeem moet prikkelen)
- kritiek op ongelijke beloning: beloning reële afspiegeling? ; onbenut talent; verzet |
| Hoe kijkt het structureel functionalisme naar sociale stratificatie? | - macroniveau
- =stratificatie bestaat uit een systeem van ongelijke beloningen dat de totale samenleving ten goede komt
- waarom?: een sociale positie is een weerspiegeling van de talenten en de capaciteiten van de leden van een competitieve samenleving
- is ongelijk beloningssysteem gerechtvaardigd?: ja. ongelijke beloningen stimuleren de economische productie omdat mensen harder gaan werken en met nieuwe ideeën aan de slag gaan. het wordt algemeen geaccepteerd dat belangrijk werk beter beloond wordt. |
| Hoe kijkt de conflictbenadering naar sociale stratificatie? | - macroniveau
- = stratificatie bestaat uit een verdeling van de middelen die voor sommige goed en voor anderen verkeerd uitpakt
- waarom?: een sociale positie reflecteert de wijze waarop de samenleving de middelen verdeelt
- is ongelijk beloningssysteem gerechtvaardigd?: nee. een ongelijk beloningssysteem zorgt voor een scheiding in de samenleving (tussen arm en rijk). er zijn veel mensen tegen sociale ongelijkheid |
| Hoe kijkt het symbolisch interactionisme naar sociale stratificatie? | - microniveau
- = stratificatie is een factor die de interacties in het dagelijks leven bepaalt
- waarom?: de producten die we consumeren zeggen iets over onze sociale positie
- is ongelijk beloningssysteem gerechtvaardigd?: misschien. mensen kunnen het als terecht definiëren. zij kunnen hun sociale positie opvatten als een maatstaf voor hun persoonlijke waarde. ongelijkheid wordt in termen van persoonlijke verschillen gerechtvaardigd. |
| Wat houdt mondiale ongelijkheid in? | - verandert over de tijd en verschilt tussen landen
- migratie legt ongelijkheden bloot |
| Hoe kunnen we mondiale ongelijkheid verklaren? | - moderniseringstheorie
- afhankelijkheidstheorie |
| Wat houdt de moderniseringstheorie in? | - mondiale ongelijkheid door technologische en culturele verschillen (structureel functionisme)
- bepaalde functies vereisen steeds hogere kwalificaties (meer nadruk op opleiding (achievement) dan afkomst (ascription)
- verschillen tussen landen in industriële technologie en kapitalistische mentaliteit (cultuur: open voor materiële welvaart) |
| Wat houdt de afhankelijkheidstheorie in? | - mondiale ongelijkheid door uitbuiting van arme landen door rijke landen (conflicttheorie)
- lage inkomens-landen worden systematisch armer en afhankelijker
- kolonialisme en neokolonialisme
- arme landen zijn afhankelijk doordat zij: weinig exportgericht zijn; een gebrek hebben aan industriële capaciteit; schulden hebben |
| Hoe verhoudt mondiale ongelijkheid zich tot de criminologie? | - mondiale machtsverschillen weerspiegelen zich in: mensensmokkel/-handel; crimmigratie: versmelten migratiecontrole en criminaliteitsbeleid |
| Wat houdt genderstratificatie in? | = de ongelijke verdeling van bezit, macht en privileges tussen, mannen en vrouwen
bijv: functieniveau, inkomen, werk & zorgtaken, sociale veiligheid |
| Wat zijn verklaringen voor man/vrouw verschillen op de arbeidsmarkt? | - zorgtaken meer vervuld door vrouwen
- discriminatie van zwangere vrouwen en moeders met jonge kinderen op het werk
- loononderhandelingen door vrouwen minder sterk
- vrouwen minder kans op promotie
- vrouwenberoepen leveren minder op dan mannenberoepen |
| Wat zijn de theorieën over vooroordelen? | - zondeboktheorie (frustraties t.a.v. veilig doelwit)
- theorie van autoritaire persoonlijkheid (vooringenomenheid verschilt tussen personen)
- cultuurtheorie (meer afstand voelen voor bepaalde mensen)
- conflicttheorie (vooroordelen zijn middelen voor macht en controle) |
| Wat zijn implicaties van ongelijkheid? | - ongelijkheid: talenten kunnen niet tot wasdom komen, wat negatief uitwerkt op de collectieve welvaart en het welbevinden van de bevolking
- structurele ongelijkheid werkt door in polarisatie, sociale spanningen, minder sociale cohesie en minder vertrouwen |
