| Ποια τα είδη ακτινοβολίας? | 1) Ιοντίζουσες Ακτινοβολίες
2) Μη ιοντίζουσες Ακτινοβολίες (NIR) |
| Τι είναι οι ιοντίζουσες ακτινοβολίες? | * Ηλεκτρομαγνητικά κύματα ή σωματιδιακές ακτινοβολίες οι οποίες έχουν την ικανότητα να προκαλούν ιοντισμό της ύλης με την απόσπαση ηλεκτρονίων από τα άτομα των μορίων
* Διασπούν βίαια τους χημικούς δεσμούς με αποτέλεσμα την πρόκληση βλαβών σε ζώντες οργανισμούς |
| Ποια τα είδη της ιοντίζουσας ακτινοβολίας? | 1) Σωματίδιο α (Προκύπτουν από επιταχυντές σωματιδίων, Μεγάλο μέγεθος, Μικρή ή καθόλου ικανότητα διείσδυσης, Δεν προκαλούν βλάβες εκτός αν πέπτονται ή εισπνέονται)
2) Σωματίδιο β (Μικρότερα από τα α, Περιορισμένη διεισδυτική ικανότητα, Προκαλούν σοβαρή βλάβη όταν πέπτονται ή εισπνέονται, Εκπέμπονται από ραδιοισότοπα)
3) Ακτίνες γ ( Ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία υψηλής ενέργειας, Μεγάλη διεισδυτική ικανότητα, Μεγάλος κίνδυνος όταν αθροίζεται η συγκέντρωσή της στα κύτταρα, Παράγεται από ραδιοισότοπα, Χρησιμοποιείται στην διάγνωση, στην έρευνα και στην θεραπεία)
4) Ακτίνες χ (Ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία με διαφορετική προέλευση από τις ακτίνες γ, Εκπέμπονται από λυχνίες παραγωγής ακτίνων χ και από επιταχυντές σωματιδίων, Χρησιμοποιούνται στη διαγνωστική ακτινολογία)
5) Νετρόνια (Προέρχονται από τη διάσπαση ισοτόπων, Παράγονται σε πυρηνικούς αντιδραστήρες, Προξενούν άμεσες αλλά μακροπρόθεσμες βλάβες, Σπάνια χρησιμοποιούνται σε κλινικά εργαστήρια) |
| Ποια η μονάδα μέτρησης του ιοντισμού? | Rontger (R) |
| Ορισμός απορροφούμενης δόσης (D) και μονάδα μέτρησης | * Η ποσότητα της ενέργειας που απορροφάται σε ορισμένη μάζα ιστού
* Gray (Gy)=1 Joule/Kg |
| Ορισμός ισοδύναμης δόσης (H) και μονάδα μέτρησης | * Εκφράζει την ικανότητα της ακτινοβολίας να προκαλεί βλάβες στους ιστούς σε σχέση με τον τύπο και την ενέργεια που εκπέμπει
* Sievert (Sv)=100 rem |
| Ορισμός ενεργούς δόσης (ED) και μονάδα μέτρησης | * Αντιπροσωπεύει την πιθανή επίδραση της ακτινοβολίας σε ένα όργανο ή ιστό σε σχέση με ολόκληρο το σώμα
* Sievert (Sv) |
| Ορισμός Βιολογικού Χρόνου Ημιζωής | * Ορίζεται ο χρόνος που απαιτείται για την εξασθένησης της ενέργειας που εκπέμπει ένα ραδιοισότοπο κάτα 50% .
* Κάθε ραδιενεργός ουσία έχει διαφορετικό χρόνο ημιζωής |
| Τι ορίζεται ως Οριακή Τιμή Έκθεσης της ραδιενέργειας? | * Ορίζεται το επίπεδο αποδεκτών ορίων μέγιστης επιτρεπτής έκθεσης |
| Ποια η διαφορά μεταξύ δοσομετρικών μεγεθών και οριακών τιμών? | Τα δοσομετρικά μεγέθη αφορούν την έκθεση ολόκληρου του σώματος των εργαζομένων, το γενικό πληθυσμό και τις γυναίκες σε εγκυμοσύνη ανά έτος ενώ οι οριακές τιμές για μερική έκθεση διαφοροποιούνται ανάλογα με τον ιστό ή το όργανο το οποία εκτίθεται |
| Πού εντοπίζονται οι βλάβες που προκαλούνται από όλα τα είδη ιοντίζουσας ακτινοβολίας? | Εντοπίζονται στα κύτταρα:
1) Άμεσα (Ιοντισμό ατόμων στα μόρια)
2) Έμμεσα (Δημιουργία ελεύθερων ριζών OH και Η)
* Οι σοβαρότερες βλάβες προκαλούνται σε επίπεδο γενετικού υλικού με θραύση σε μία ή σε δύο έλικες* |
| Σε τι διακρίνονται οι βιολογικές επιδράσεις της ραδιενέργειας? | 1) Σωματικές: α) Αιτιοκρατικές (Εάν ο αριθμός των μεταλλάξεων ή των νεκρών κυττάρων είναι μεγάλος, εμφανίζεται σοβαρή λειτουργική βλάβη σε ιστό ή όργανο και μπορεί να οδηγήσει σε θάνατο)
β) Πιθανολογικές (Μεταλλαγμένα κύτταρα ικανά να αναπαραχθούν για ένα διάστημα και να οδηγήσουν σε νεοπλασματική νόσο στα σωματικά κύτταρα ή σε κληρονομικού χαρακτήρα βλάβες στην περίπτωση σπερματικών κυττάρων, Είναι δυνατόν να εμφανιστούν πολλά χρόνια μετά την έκθεση στην ακτινοβολία)
2) Κληρονομικές: Είναι βλάβες που προκαλούνται στα χρωμοσώματα ή στα γονίδια των γεννητικών κυττάρων και εκφράζονται στους απογόνους των ατόμων που εκτέθηκαν είτε ως γενετικά σύνδρομα είτε ως μειωμένη αντίσταση σε μολυσματικές ασθένειες. Διακρίνονται σε: α) Χρωμοσωμικές (Αφορούν τον αριθμό ή τη δομή των χρωμοσωμάτων)
β) Γονιδιακές (Επικρατούντος χαρακτήρα όπου η επίδραση εκδηλώνεται σε όλους τους απογόνους των εκτεθέντων ατόμων, Υπολειπόμοενου χαρακτήρα όπου εμφανίζεται σε ορισμένους απογόνους των εκτεθέντων ατόμων) |
| Τι περιλαμβάνει το τετράπτυχο της ακτινοπροστασίας? | 1) Μεγιστοποίηση της απόστασης του σώματος από την πηγή της ακτινοβολίας
2) Ελαχιστοποίηση του χρόνου έκθεσης στην ακτινοβολία
3) Χρήση κατάλληλου υλικού θωράκισης (Ασπίδες προστασίας)
4) Κατάλληλα αποθήκευση/Διαχείριση ραδιενεργών υλικών |
| Τι γνωρίζετε για τις μη ιοντίζουσες ακτινοβολίες? | * Δεν διαθέτουν την ενεργειακή ικανότητα να προκαλέσουν ιοντισμό των ατόμων της ύλης αλλά είναι ικανή να προκαλέσει ηλεκτρικές, θερμικές ή χημικές αντιδράσεις στα κύτταρα
1) Υπεριώδεις ακτινοβολίες
2) Ορατή Ακτινοβολία
3) Μικροκύματα
4) Ραδιοκύματα
5) Ηλεκτρομαγνητικά Κύματα
6) Laser |
| Ποια τα είδη της υπεριώδους ακτινοβολίας? | 1) UV-A: Μπορεί να είναι επικίνδυνη μόνο σε μεγάλες δόσεις
2) UV-B: Προκαλεί το μαύρισμα του δέρματος, εγκαύματα ή άλλες σοβαρές βλάβες στην επιδερμίδα κατά την έκθεση
3) UV-C: Ιδιαίτερα επικίνδυνη γιατί προκαλεί μεταλλάξεις στο κυτταρικό γονιδίωμα |
| Ποιες οι κυριότερες πηγές εκπομπής υπεριώδους ακτινοβολίας στα βιοιατρικά εργαστήρια? | 1) Μικροβιοκτόνοι Λαμπτήρες: Εκπέμπουν UV-C, Έχουν μικροβιοκτόνο δράση και χρησιμοποιούνται για την αποστείρωση κλειστών θαλάμων, επιφανειών εργασίας και του εσωτερικού αέρα, Καλός αερισμός του χώρου γιατί παράγεται όζον)
2) Τράπεζες υπεριώδους ακτινοβολίας: Εκπέμπουν UV-B, Χρησιμοποιείται σε εργαστήρια μοριακής βιολογίας για την οπτικοποίηση και φωτογράφιση του DNA |
| Τι βλάβες μπορεί να προκαλέσει η υπεριώδη ακτινοβολία? | Λόγω της μικρής διεισδυτικής προκαλεί βλάβες στο δέρμα και στα μάτια |
| Τι είναι οι Μη Ιοντίζουσες Ακτινοβολίες (NIR)? | * Δημιουργούνται και εκπέμπονται από διάφορες πηγές όπως είναι η υψηλής τάσης πηγές ηλεκτρικής ενέργειας, οι τηλεφωνικές και τηλεοπτικές συσκευές, τα λέιζερ, τα ραντάρ, οι φούρνοι μικροκυμάτων, οι ηλεκτρικές συσκευές, οι δορυφορικές επικοινωνίες |
| Σε τι διακρίνονται οι βιολογικές επιδράσεις των NIR? | 1) Θερμικές (Προκαλούν αύξηση της θερμοκρασίας του σώματος)
2) Μη θερμικές (Συνδέονται με κρούσματα καρκίνου του δέρματος, της ουροδόχου κύστης και του μαστού) |
| Τι γνωρίζετε για την ιοντίζουσα ακτινοβολία των κινητών τηλεφώνων? | Προκαλεί βλάβες στον εγκέφαλο |
