| Wat is telomerase? | - enzym in celkern van bepaalde cellen, het hersteld het chromosoomeind van RNA, de zogenaamde telomeer |
| Wat is P53? | - eiwit in gewervelde dieren wat een essentiële rol heeft in het tegengaan van tumorvorming |
| Wat is apoptose? | - het proces van geprogrammeerde celdood |
| Welke rol hebben telomerase, P53 en apoptose in etiologie? | - getransformeerde keratinocyten (door bijvoorbeeld UV expositie) laten een hoge mutatiegraad van P53 en de expressie van telomerase zien. de toegenomen telomerase vertraagt de apoptose. de mutatie maakt het P53 onmogelijk om ernstig beschadigde cellen aptosis te laten ondergaan. doordat de gemuteerde cellen resistent zijn tegen aptotische dood kunnen ze voor verdere genetische schade zorgen |
| Welke factoren zorgen voor meer risico op Actinische Keratose? | - niet ioniserende straling, ultraviolet licht
- chronische zonexposie
- röntgenstraling, radio-isotopen
- humane papilloma virussen (HPV)
- huidtype, leeftijd, beroep (boeren, zeelui)
- vrijetijdsbesteding (golf, zeilen, skiën)
- genetische factoren
- chronische immunosupressie, voorgeschiedenis arseen blootstelling |
| Welke rol speelt UVA en HPV bij actinische keratose? | - in actinische keratose zijn regelmatig cutane HPV types en zelden genitale HPV types gedetecteerd. Dit kan de ontwikkeling van actinische keratose bevorderen
- UVA kan voor genetische mutaties zorgen en zo ook zorgen voor bevordering van actinische keratose |
| Noem 3 manieren waarop een bestaande laesie zich kan ontwikkelen? (actinische keratose) | - regressie
- persisterende afwijkingen
- transformatie naar een plaveiselcelcarcinoom |
| Wat is de transitiekans van actinische keratose naar een plaveiselcelcarcinoom? | - 6-10% met een latentieperiode van minimaal 10 jaar |
| Noem 8 behandelmethodes voor actinische keratose: | - chirurgische technieken: curretage, dermabrassie, (shave)excissie
- fysische technieken: cryotherapie, PDT, laser
- chemische technieken: peeling, S-FU
- medicamenteuze technieken: imiquimod, diclofenae, retinoïden
- overige therapieën: colchicine, masoprocol, TU endonuclease V, difluoromethyl-dl-ornithine (DFMO) |
| Benoem de incidentie van een plaveiselcelcarcinoom: | - 20/100.000 per jaar
- 1:15 nederlanders ontwikkelt een pcc voor 85e levensjaar
- totale incidentie 15.000 per jaar in nederland
- incidentie rate met 2,3% per jaar gestegen tussen 1989 en 2005 |
| Wat is de ziekte van Morbus Bowen? | - een voorstadium van huidkanker. carcinoma in situ: groeit niet door naar diepere huidlagen en zaait dus niet uit. Als dit niet behandeld wordt kan er huidkanker ontstaan |
| Wat is het klinisch beeld van een morbus bowen? | - lokalisatie; onderbenen blanke oudere vrouwen, mindere mate hoofd (wangen, oren), de armen, en vingers. zon blootgestelde delen. strekzijde handen en vingers.
- laesie begint als een klein rood vlekje met enige witte of geelwitte schilfering, dat zich geleidelijk en onregelmatig uitbreidt. later ontstaat crustae. scherp begrensd, iets verheven laesie en vlak, maar kan ook hyperkeratotisch zijn. ulceratie is meestal een teken van invasieve groei. M. bowen onder en rondom de nagels zijn vaak verrruceus |
| Hoe vaak metasteert een BCC in procenten? | 0,03% |
| Wat is de H-zone? | - gebied rondom de oren, naar de jukbeenderen tot het voorhoofd en rondom de ogen tot over de neus naar de bovenlip. |
| Waarom is de exacte incidentie van BCC in nederland zo onbekend? | - het BCC wordt niet geregistreerd in het nederlandse kankerregistratie |
| Wanneer heeft een BCC een hoog risico op metastase en wanneer een laag risico? | hoog risico:
- histologisch groeitype: agressief (sprieterig, micro-nodulair)
- lokalisatie: H-zone
- grootte: > 2 cm, eerdere therapie: recidief tumor
laag risico:
- histologisch groeitype: niet agressief (nodulair, superficieel)
- lokalisatie: romp
- grootte: < 2cm, eerdere therapie: primaire tumor |
| Welke gedeelte van de nederlandse bevolking ontwikkelt in zijn leven een bcc? | 1 op de 6 |
| Hoeveel mensen stierven er in 2010 aan een melanoom? | - 800 mensen, 350 vrouwen, 450 mannen |
| Waar hangt de toename van de incidentie mee samen? | - overdadige en intermitterende blootstelling aan zonlicht in de jeugd bij mensen met een blanke huid |
| Waar hangt de prognose van af? | - tijdige ontdekking (tot uitdrukking komend in de breslowdikte)
- de meeste melanomen ontwikkelen zich langzaam (1-2 jaar), de snelgroeiende (enkele maanden) hebben een slechte prognose |
| Wat was de incidentie in 2010 voor vrouwen per 100.000 persoonsjaren? | - 25,1 |
| Wat is de 5-jaarsoverleving voor stadium 2b? | - 57/58% |
| Wat is de evolutionaire waarde van pigmentverandering in de huid van de homo sapiens die leefde op hogere breedtegraad? | - het handhaven van een toereikende vitamine d-concentratie. in de huid van de donkerste varianten van de homo sapiens kan bij hogere breedtegraten onvoldoende UVB doordringen voor de aanmaak van adequate hoeveelheden van vitamine d |
| welke drie soorten blootstelling aan uv worden genoemd in het artikel en welke daarvan is de slechtste? | - chronische (regelmatige) blootstelling
- beroepsmatige blootstelling
- intermitterende (onregelmatige) blootstelling met grote kans op zonnebrand - slechtste |
| welk verband is er tussen chronische en beroepsmatige blootstelling aan UV en het melanoom in europa boven de 50e breedtegraad en wat betekent dat dan volgens jou? | - er is een negatief verband, dus het lijkt erop dat deze blootstelling de kans verkleind |
| Verklaar waarom regelmatige blootstelling van UV beschermend werkt? | - de huid raakt gewend aan deze blootstelling en aan de extra aanmaak van vitamine d |
| Wat zijn volgends dit artikel de gunstige effecten van vitamine d? | - vermindert risico op colorectaal carcinoom
- positieve invloed immuunsysteem
- productie van stikstofmonoxide
- afbraak foliumzuur
- verlaagd risico op multiple sclerose
- positief effect op het metabool syndroom |
| Leg uit hoe licht werkt op het circadiane ritme van de mens | - positief, wanneer iemand veel nachtdiensten draait kan dit een carcinogeen effect hebben |
| Welke relatie heeft melatonine regulatie en je biologische klok met het ontstaan van kanker? | - melatonine heeft tumorremmende eigenschappen en kan de tumorremmende werking van vitamine d versterken
- polymorfisme van de klokgenen kan ook het risico op kanker verhogen |
| Noem 5 gunstige effecten van zonlicht op het ontstaan en het beloop van ziekten: | - therapeutische werking bij huidziekten zoals psoriasis, constitutioneel eczeem en vitiligo
- preventie van botafwijkingen zoals rachitis en osteoporose
- preventie en/of behandeling van depressies
- remming van het ontstaan van coloncarcinoom, mammacarcinoom, prostaatcarcinoom en non-hodgekin lymfoom
- preventief effect op het ontstaan van multiple sclerose en metabool syndroom
- behandeling van ziekte van Parkinson |
| Noem 5 ongunstige effecten van zonlicht op het ontstaan en het beloop van ziekten: | - vaker of vroeger ontstaan van BCC, PCC en melanoom
- degeneratieve huidafwijkingen zoals rimpels, hyper/hypopigmentaties en hyperkeratotische huidafwijkingen
- idiopathische fotodermatosen, zoals polymorfe lichteruptie en urticaria solaris
- foto-toxische reacties zoals fytofotodermatosen
- foto-allergische reacties, zoals erupties geneesmiddelen
- verergering van huidziekten zoals rosacea en chronische discoïde lupus erythematodes
- bevordering van cataractvorming en maculadegeneratie
- verergering van porfyrieën en lupus erythematodes |
| Wat zijn de aanbevelingen uit het KWF-rapport: de relatie tussen kanker, zonnestraling en vitamine d? | - zon verbranding en langdurig zonnebaden moet worden afgeraden, in verband met het risico op het optreden van huidkanker. bij verwachte langdurige blootstelling is het gebruik van antizonnebrandmiddelen sterk aan te bevelen
- geregelde, matige blootstelling is gewenst om in de vitamine D behoefte te voorzien. dit draagt mogelijk bij aan et terugdringen van darm-, prostaat- en borstkanker en van het non-hodgekin lymfoom. hiertoe volstaat een 15 tot 30 minuten durend verblijf in de zomerzon, tussen 12:00 en 15:00 als hoofd, handen en onderarmen onbedekt zijn.
- aanvullende maatregelen zijn nodig voor mensen met een donkere huid, mensen met een huid die niet of nauwelijks aan de zon wordt blootgesteld en voor oudere mensen. deze groepen doen er verstandig aan de blootstelling te verhogen. ook zouden zij in de vitamine D behoefte kunnen voorzien door gebruik te maken van supplementen volgen de richtlijnen van de gezondheidsraad uit 2008 |
| Is een gezond kleurtje ook echt gezond? | nee, zodra zonlicht op de huid komt, ontstaat er een ontstekingsreactie en een beschadiging ban de huidcellen, inclusief het erfelijk materiaal (DNA) in de cellen. het is een beschermingsreactie tegen de door UV-licht veroorzaakte beschadiging |
| Beschermt een zonnebank kuur voor de vakantie tegen verbranden? | - nee, zonnebanken stralen voornamelijk uva licht en vrijwel geen uvb. uva licht geeft verandering in het aanwezige pigment en deze bescherming duurt slechts enkele uren. uvb bruining ontstaat pas na 3 dagen, hierbij is een toename en snellere spreiding van pigment ontstaan en uvb maakt de opperhuid ook dikker, dus dit heeft wel een beschermende werking. |
| Moet je eerst verbranden voordat je bruin kunt worden? | - huidtype 1 en 2 (en soms 3) wel. verbranding wordt door uvb veroorzaakt |
| Kan de huid verbranden als het bewolkt is of wanneer je onder een parasol verblijft? | Ja, 80% van de UV stralen gaan door wolken of mist heen. een strandparasool houdt 40-50% van de uv stralen tegen, dus ook hierbij kun je nog steeds verbranden |
| Wat is het effect van sneeuw, water en zand op verbranden? | Ze vergroten de kans op verbranden, ze reflecteren namelijk het zonlicht (zand 20%, sneeuw 80%). in hooggebergte is de lucht ijler, waardoor verbranding sneller ontstaat |
| Wat zijn de nadelige effecten van (kunstmatig en natuurlijk) zonlicht? | - uvb licht zorgt voor verbranding en soms blaren
- te veel verbranding door uv licht kan kans op huidkanker vergroten
- snelle huidveroudering door vooral uva licht
- beschadiging elastisch bindweefsel en lederhuid
- onregelmatige pigmentatie
- oogbeschadiging |
| Hoe kan men zich het beste tegen de zon beschermen? | - mijden van sterk , direct zonlicht tussen 11:00 en 15:00
- dragen beschermende kleding
- goede zonnebril |
| Kan je met zonnebrandcrème onbeperkt in de zon? | - nee, de mate van bescherming is afhankelijk van de spf factor, deze beschermt allen uvb licht. uva wordt tegenwoordig ook vermeld, maar beschermt minder goed |
| Hoe vaak per dag moet een zonnebrandcrème worden aangebracht? | meerdere malen per dag. 15-30 minuten van te voren zo egaal mogelijk te smeren en na een half uur/uur herhalen. uva beschermende stoffen worden inactief gemaakt door het zonlicht |
| Hoe worden baby's en kinderen het beste tegen de zon beschermd? | - zoveel mogelijk uit de zon houden
- kleding, hoedjes, parasollen
- gebruikte stoffen moeten dicht geweven zijn en de armen en benen bedekt
- tot 6 maanden oud geen zonnecrème opdoen
- insmeren met minimale sps 15 en vaak herhalen
- zonnebril |
| Beschermen zonnebrandmiddelen tegen huidkanker en versnelde huidveroudering? | - ja, maar ze kunnen het niet helemaal voorkomen. niet elke vorm van huidkanker wordt veroorzaakt door uv-straling en zonnebrandcrème geeft geen volledige bescherming |
| Heeft UV licht alleen maar nadelen? | nee, uv licht wordt gebruikt voor de behandeling van eczeem of psoriasis, zonlicht geeft een blij gevoel, aanmaak vitamine d zorgt voor versterking van botten |
| Kun je ook UV schade oplopen achter glas? | Uv-licht gaat door glas heen. ongeveer 10% uvb gaat door glas heen en 70% uva |
| Wat is de zonnekracht? en waardoor wordt die bepaald? | - zonkracht is de intensiteit van de zon en hoe snel je verbrand. de waarde in nederland wordt bepaald met een schaal van 1 tot 10 |
| Hoe wordt de zonnekracht bepaald? | - de hoogte van de zon: hoe hoger hoe sterker. dan is de afstand die de stralen door de dampkring afleggen het kortst. de hoogte hang af van: het jaargetijde, het tijdstip en de plaats op aarde
- de dikte van de bewolking
- de mate van weerkaatsing
- de dikte van de ozonlaag |
| Wat gebeurt er met je afweersysteem onder invloed van zonlicht? | - zonlicht bevordert de aanmaak van vitamine D dit is nodig voor het instant houden van de weerstand |
| Hoe lang kun jij in de zon met jouw huidtype en zonkracht 6? | huidtype 2: maximale tijd in de zon is 100 minuten: zonkracht = 100:6 = 16,7 minuten |
| Wat doet vitamine D voor het lichaam? | - goed voor sterke botten en tanden
- belangrijke rol in stand houden van de weerstand
- voorkoming botontkalking en botbreuken
- kan risico op bepaalde kankersoorten verkleinen |
| Hoe lang mag je in de zon voor voldoende vitamine D aanmaan? | kwartiertje met de handen en het gezicht dagelijks in de zon |
| Hoe leg je in patiënten taal uit wat het effect van UV-straling is op de huid? | - de huid geeft als beschermingsreactie op de zon een bruine kleur en dit zorgt ook voor verdikking van de huid |
| Met welke 3 factoren legt men het ontstaan van huidkanker verband? | - de totale hoeveelheid UV-straling die iemand in de loop van zijn leven opdoet. de UV straling van de zon en van de zonne-apparatuur moet u bij elkaar optellen
- een overmatige blootstelling aan UV-straling tijdens de kinderjaren (tot ongeveer 15) dit vergroot het risico op huidkanker op latere leeftijd
- het aantal keren dat iemand is verbrand. naarmate iemand vaker verbrand neemt het risico op huidkanker toe |
| Welke mensen hebben meer risico op huidkanker? | - mensen met een licht huidtype
- huidaandoeningen zoals veel moedervlekken
- iemand in de familie met een melanoom/of gehad/FAMM syndroom |
| Wat is de weging van het kenmerk asymmetrie in een gepigmenteerde moedervlek? | keer 1,3 |
| Welke score en weging heeft een vlek met twee kleuren bruin? | 2 keer 0,5 = 1 |
| Stel het totaal van de dermatoscopie score is 5, wat zou dan je conclusie zijn? | dysplastische naevus |
| Welke subtypes van actinische keratose zijn er? | - keratotisch
- atrofisch
- gepigmenteerd
- hypertrofisch (cornu cutaneum)
- verruceus
- lichenoïd |
| Wat is de enige manier om onderscheid te maken tussen actinische keratose en een plaveiselcelcarcinoom? | - het nemen van een biopt |
| Waarom hebben transplantatie mensen een hoger risico en waar ligt dat aan? | - immunosupressieve en actinische schade neemt erg toe |
| Hoe ziet de epidermis er bij actinische keratose uit? | - vrij smalle epidermis met in het stratum corneum vaak hyperkeratose en parakeratose
- basale laag is atypisch met polymorfe en opvallende nucleoli |
| Wat zijn de risicofactoren van PCC? | - beroep/levensgewoonten: buitenberoep en roken
- demografische factoren: toenemende leeftijd, mannelijk geslacht
- omgevingsfactoren: UV-straling cumulatief, zonnebanken, arseen
- fenotype: huidtype 1,2 en sproeten
- voorgeschiedenis/brandwonden: actinische keratose, non-melanoma huidkanker/ulcer van Marjolin
- immuungecompromiteerd/infectie: HIV/AIDS, leukemie/HPV
- latrogeen: immuunsupressieve medicatie, lichttherapie, radiotherapie
- genodermatosen/chronische huidontsteking: xeroderma pigmentosum, albinisme, epidermodysplasia verruciformis, recessieve dystrofische epidermolysis bullosa, polymorphismen/ulcera, lichen sclerosus et atrophicans |
| Hoe ziet PCC er uit? | - huidkleurige of lichtrode nodulus, vaak met een ruw aanvoelend oppervlak (hyperkeratose)
- nodulus wordt groter met centrale ulceratie
- kan er ook uitzien als wondje |
| Wat zijn conclusies/aanbevelingen ten aanzien van bevorderende factoren en beschermende factoren van het PCC? | - actinische keratose vormt een risico ter ontwikkeling van PCC
- vermijden en goed beschermen tegen overmatige zonexposie
- orgaantransplantatie loopt verhoogd risico
- meer patiënteninformatie verschaffen over PCC
- roken verhoogd risico op PCC |
| Wat is de belangrijkste preventiemaatregel voor melanomen? | - zonverbranding
- zonnebankgebruik |
| Welke screening adviezen worden er gegeven voor melanoom? | - screenen op verhoogd risico op melanomen is niet zinvol
- fenotypische kenmerken die een verhoogd risico hebben voorlichting geven
- risicofactoren voor melanoom opnemen in status van elke patiënt die komt voor een beoordeling melanocytaire naevus |
| Wat wordt er gezegd over surveillance van melanoom onder de algemene bevolking? | - de wenselijkheid van systematische bevolkingsonderzoek is niet aangetoond |
| Wat zijn de fenotypische markers van een verhoogd melanoomrisico? | - totaal aantal naevi: >100
- atypische naevus: >5
- huidtype: licht, pigmentarm
- haarkleur: rood, blond
- oogkleur: blauw
- sproeten
- actinische keratose/lentigines
- BCC of PCC in voorgeschiedenis |
| Wat is het lifetime risico dat een normale congenitale naevus ontaard in een melanoom? | 0,7% |
| Wanneer spreekt men van het FAMM syndroom? | - drie of meer melanomen, waarvan twee bij eerstegraads verwanten, waarbij twee tumoren mogen voorkomen bij één individu |
| Hoeveel procent kans op melanoom heeft iemand die FAMM syndroom heeft? | - 70% voor 80 jarige leeftijd
- 40% |
| Wat is het lifetime risico van een tweedegraads FAMM verwant? | 25% |
| Wat wordt bij deze risicogroep geadviseerd ten aanzien van controle? | - surveillance 1/2 keer per jaar |
| Wat is dit? | - cutis rhomboidalis nuchae
- vorm van actinische schade
- kan voorkomen bij Favre-Racoushot syndroom of actinische keratose |
